ERTUĞRUL YATI – EGE VAPURU –  GÜLCEMAL GEMİSİ

Derleyen: Semihi VURAL

Gazi Mustafa Kemal, Tarsus, Dörtyol ve Taşucu’ndaki çiftliklerini görmek üzere trenle 9 Mayıs 1926 Pazar günü, Yenice’ye gelir.

Yanında Sabiha (Gökçen), manevi kızları Rukiye ve Zehra, Özel Kalem Müdürü Tevfik (Bıyıklıoğlu), Başyaver Rüsuhi, muhafız askerler ve özel hizmetçileri Habeş Nesip Ağa ile Çanakkale Savaşı’ndan beri hizmetinde bulunan, Bekir Çavuş vardır.

Adana Valisi Mustafa Reşat (Mimaroğlu), Belediye Başkanı Ali Münif (Yeğenağa),  Mersin Valisi Ata, Belediye Başkanı Beyler ve mülki erkân tarafından karşılanır, vagonunda bir saat kadar görüşürler. Tarsus’ta Sadık (Eliyeşil) Paşa’nın konağında misafir edilen M. Kemal ve yanındakiler geceyi orada geçirdiler. 10 Mayıs Pazartesi sabahı Berdan Nehri kenarındaki çiftliği görmeye giderler. Ancak şiddetli yağmur nedeniyle yollar ve tarlalar su altındadır. Çiftlik arazisi de su altında olduğundan görülmeden dönülür. Gece saat 22.00’de Mersin’e gelen Mustafa Kemal, geceyi trende kendi özel vagonunda geçirir.

Ertuğrul Yatı

11 Mayıs Salı günü, Mersin Limanı’nda demirli hazır bekleyen Ertuğrul Yatı ile Taşucu’na hareket eder. Saat 20.30’da Taşucu’na varan Gazi, bir gece Sadık (Taşucu) Bey’in evinde konuk olmuştur. Perşembe sabahı Ertuğrul Yatı’yla Taşucu’ndan ayrılan Gazi ve heyet, Susanoğlu koyunda, eğreti bir mendireğe yanaşan yattan çiftliğe giderler. O gece yatta düzenlenen akşam yemeğinden sonra geceyi yatta geçirirler. Çiftlikte de iki gece kalan ve 16 Mayıs 1926 Pazar günü, saat 9.00’da Susanoğlu koyunda bekleyen Ertuğrul Yatı ile Mersin’e dönen Mustafa Kemal, trenle Adana’ya gitmiştir. Aynı gün Dörtyol’a giderek oradaki çiftliğini gezen Gazi, 17 Mayıs Pazartesi günü, Ankara’ya hareket etmiştir.

Gazi Mustafa Kemal’in çok kullandığı Ertuğrul Yatı

Ege Vapuru 

Samsun’dan başladığı yurt gezisinde Mustafa Kemal, Ege Vapuruyla Antalya’dan Taşucu’na  gelerek çiftliğine ve Silifke’ye uğramış; 12 Şubat 1931 Perşembe günü, saat 9.15’te Mersin’e gelmiştir. Yanında Afet (İnan), Fahrettin (Altay) Paşa, İçişleri Bakanı Şükrü (Kaya), Recep (Peker), Milli Eğitim Bakanı Vasıf (Çınar), milletvekili Reşit Galip, Özel Kalem Müdürü Tevfik (Bıyıklıoğlu), Hasan Rıza (Soyak), Kılıç Ali, Salih (Bozok), Muhafız Alayı Komutanı İsmail Hakkı (Tekçe), Başyaver Rüsuhi, Dışişleri Bakanlığı’ndan M. Şevket (Esendal), Ahmet Hamdi (Başar), Hüsrev (Gerede), AA’dan Kemalettin (Kamu) ve gazeteciler vardır. M. Kemal ve yanındakiler saat 14.00’te Gümrük İskelesi’nden şehre çıktılar. İskelede ve yol boyunca coşkun sevgi gösterileriyle karşılanan heyet, Vilayeti, Belediyeyi, Azak (Tüccar) Han’daki parti merkezini ziyaret ettiler. M. Kemal ve yanındakiler, saat 18.00’de trenle Malatya’ya gitmek üzere hareket etmişlerdir.

Gülcemal Gemisi

28 Ocak 1933 Cumartesi, Yenice’de karşılanan ve saat 18.00’de trenle Mersin’e gelen Mustafa Kemal’in yanındaki heyette İktisat Bakanı Celal Bayar, Meclis Grup Başkanlarından Ali Çetinkaya vardı. Mustafa Kemal’e ve yanındakilere çiçek buketi yerine üzerinde nefis portakallar bulunan dallar takdim edilmiştir. Gazi çocukları birer birer okşar.  

Portakal veren çocuklardan biri Mersinli  kompozitör Prof. Nevit Kodallı’dır.                         Efsane gemi Gülcemal, PTT pulu

Mustafa Kemal ve yanındakiler limanda bekleyen Gülcemal Gemisi ile gece saat 2.00’de İzmir’e hareket etmiştir.

1937 yılında hizmet dışı bırakılan gemi, 1950 yılında hurda olarak İtalyanlar’a satıldı.

Geriye bol hatıra, Tarih ve Sanat Merkezi’nde korunan tavan bordürleri, piyanosu ile

Atatürk’ün oturduğu tavla masası ve sandalyesi kaldı.

Kaynaklar:

Gündüz Artan, Atatürk Mersin’de

Mersin Deniz Ticareti Kültür Yayını, 2000

Nevit Kodallı, “Bir Atatürk Anısı”

İçel Sanat Kulübü Bülteni, Kasım 2007, Sayı: 155, “24 Şubat 1924 Mersin”, Fazıl Tütüner

İçel Sanat Kulübü Bülteni, Eylül 2011, Sayı: 186, “Anılar Gemisi Gülcemal”, Mehmet Ali Sulutaş  

Mersin Deniz Ticareti, Şubat 2015