Mersin’in Erdemli ilçesinde kurulu olan Enstitü; Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay, Antalya, Kahramanmaraş, Burdur ve Isparta illerini kapsayan bölgede meyvecilik, sebzecilik, bağcılık, süs bitkileri, tıbbi aromatik bitkiler, toprak su kaynakları ve arıcılık konularında uygulamalı tarımsal araştırmalar yapmaktadır.
Enstitünün başlıca görevleri; bahçe bitkilerinin ekonomik öncelik esasına dayalı ıslah ve adaptasyona bağlı olarak tür tespiti ve çeşit geliştirmesi yapmak, açıkta ve örtüaltında yetiştirme teknikleri geliştirmek, mevcut ve yeni önerilebilecek ürünlere uygun değerlendirme yöntemleri saptamak, toprak ve yaprak analizlerine dayalı olarak araştırmalar ve gübreleme önerileri yapmak, toprakların verimlilik potansiyellerini belirlemek ve uygun gübreleme tekniklerini geliştirmek, tarımda suyu etkin kullanmak, havzalarda su kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak, sorunlu toprakları ıslah etmek, önereceği tür ve çeşitlere ait elit materyal yetiştirmektir. Ayrıca arı ıslahı ve verimliliğini artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yöre çiftçisinden gelecek her türlü tarımsal sorunlara çözümler aramak, bulgu ve gelişmeleri tanıtmaya yönelik teknik eleman düzeyinde eğitimler yapmak Enstitünün görevleri arasındadır.
Enstitü; 1944 yılında kurulan Alata Teknik Bahçıvanlık Okulu bünyesinde 02.11.1967 tarihli Makam oluru ile Bölge Bağ-Bahçe Araştırma Enstitüsü adı altında kurulmuş ve 01.03.1972 tarihinde Enstitü ve Okul birleştirilerek Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü ve Ziraat Meslek Okulu adını almıştır. Daha sonra 09.04.1974 tarihinde, Enstitü ile okul tekrar ayrılarak, Enstitünün adı Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi olarak değiştirilmiştir. 1981 yılı Eylül ayında Tarım Meslek Lisesi kapatılarak bu kuruluşun personel ve mal varlıkları Araştırma Enstitüsüne devredilmiştir.
Enstitü, Bakanlık Teşkilat ve Görevleri hakkındaki 3161 sayılı Kanun çerçevesinde, Bakanlık Araştırma kuruluşlarının teşkilat ve çalışma esaslarını düzenleyen 01/08/1986 tarihli Makam Oluru ile Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü adını almıştır, 26.02.1998 tarihinde ise kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü olarak ad değişikliğine gitmiştir. Son olarak ise, 2011 yılında Tarsus Toprak Su Kaynakları Araştırma Enstitüsünü bünyesine katmış olup, bu şekilde daha güçlü olarak çalışmalarına devam etmektedir. Keza Tarsus Toprak Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü köklü bir geçmişe sahiptir. Enstitü ile birleşen bu kurumun geçmişine bakılacak olursa; 1947 yılında 437 dekar arazi üzerinde Alifakı Sulu Ziraat Deneme İstasyonu olarak kurulan kurum, 1956 yılında Tarsus Sulu Ziraat Araştırma Enstitüsü, 1971 yılında Tarsus Araştırma Enstitüsü, 1985 yılında Köy Hizmetleri Tarsus Araştırma Enstitüsü ve 2005 yılında ise Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü adı altında varlığını sürdürmüş ve yukarıda denildiği gibi 2011 yılında iki kurum güç birliğine gitmiştir. Kuruluşumuzun adı son olarak 2015 yılında “Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Alata-Mersin” olarak değiştirilmiştir.
FAALİYETLER
Turunçgiller, subtropik meyveler, ılıman iklim meyveleri, sebzecilik, bağcılık ve süs bitkilerinde; yüksek verimli, kaliteli, abiyotik ve biyotik stres koşullarına dayanıklı, iç ve dış pazar isteklerine uygun çeşitlerin geliştirilmesi amacına uygun ıslah tekniklerini kullanarak araştırma ve geliştirme projeleri hazırlamak, uygulamak ve sonuçlandırmak kuruluşu temel görevleri arasındadır. Bu görevin gerçekleşmesi için seleksiyon, melezleme ve mutasyon gibi ıslah yöntemleri kullanılarak çeşit ve anaç seçimine yönelik araştırma projelerinin hazırlanması, uygulanması ve geliştirilen çeşitlerin değişik ekolojilerde adaptasyonu çalışmaları yapılmaktadır. Süs bitkileri birimi, süs bitkisi türlerinde ıslah ve yetiştirme tekniklerine yönelik araştırmalar yanında, çoğaltım materyali üretimi ve damızlık materyal temini faaliyetleri de yürütmektedir.
Enstitü tarafından ıslah edilen veya yurtdışı ve yurtiçinden getirilen turunçgiller ve diğer subtropik meyveler, ılıman iklim meyveleri, sebzeler, bağcılık, süs bitkileri tür ve çeşitlerinin yetiştirilmesine ve kalitenin iyileştirilmesine yönelik kültürel işlemler, fizyoloji ve üretim teknikleri üzerine araştırmalarda enstitü bünyesinde yapılmaktadır. Bunlarla bağlantılı olarak tarımın temel bileşenlerinden olan bitki-iklim-toprak-su gibi faktörlerle ekim-dikim zamanı, ekim-dikim sıklığı, gübreleme, sulama, aşılama, budama, toprak işleme, çoğaltma teknikleri ve ortamları, büyüme düzenleyici kimyasalların kullanımı, biyoteknoloji, mekanizasyon, stres fizyolojisi gibi kültürel işlemlere bağlı olan çalışmalar konusunda da araştırma çalışmaları yapılmaktadır.
Ülkemizde yaş meyve ve sebze sektöründe hasattan itibaren tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen süreçte % 20-50 arasında kayıplar oluşmaktadır. Enstritü bu kayıpların azaltılması için de çalışmalar yapmaktır. Enstitü tarafından yetiştirilen turunçgiller, subtropik meyveler, ılıman iklim meyveleri, sebzeler, bağ ürünleri, süs bitkileri tür ve çeşitlerinin hasat sonrası çalışmalarını yapmak, kayıpların azaltılması için araştırma çalışmaları yürütmek ve yapılan çalışmalarla ilgili sektörü bilgilendirmek enstitünün çalışmaları rasında yer almaktadır. Ayrıca, yaş meyve ve sebze sektöründe; üretim aşamasında ürünlerin hasat edilme şartları ve yöntemleri, yaş meyve ve sebzelerin işlenmesi (seçme, yıkama, boylama, sınıflama, mumlama, ilaçlama, ambalajlama ve paketlenme), yaş meyve ve sebzelerin taşınma şartları ve yaş meyve ve sebzelerin depolanması konularında yaş meyve ve sebzelerin muhafazası ve raf ömrü boyunca kimyasal, enstrümantal ve pomolojik analizleri yapmakla da sorumludur. Gıdaların besin değeri kayıplarının azaltılmasına yönelik çalışmalar yapmak, ihracatta oluşan teknik sorunların çözümüne yönelik uygulamalı araştırmalar yapmak, taze meyve sebze ihracatçılarına yönelik standardizasyon, eğitim, simülasyon çalışmaları yapmak, hasat işçilerine, paketleme evi işçilerine, mühendislerine, yöneticilerine teorik, pratik eğitimler düzenlemek ve yaş meyve ve sebzelerin depolanma ve taşıma şartları ile ilgili sektörün gelişmesine katkı sağlamak ta Enstitünün görevleri arasındadır.
Tarsus’taki Toprak Su Kaynakları Araştırma Enstitüsünün enstitü bünyesine katılmasıyla nün çalışma konuları daha da çeşitlenmiştir. Tarla, sera ve laboratuvar çalışmaları ile toprak ve bitki analizlerine dayanarak en ekonomik ürünü sağlayacak gübre çeşit ve miktarlarının tespiti, toprağın mikro ve makro element statüsünün belirlenmesi, kültür bitkilerinin çeşitli gübrelere karşı gösterecekleri tepkiyi inceleyerek, araştırma ve uygulama yapmak Bitki Besleme ve Toprak biriminin görevleri arasındadır.
Su Yönetimi birimi, sulamanın geliştirilmesi için su kaynakları sağlamaya yönelik, havzanın toprak ve su kaynaklarını yönetmek suretiyle tarım ürünlerinin kalite ve miktarındaki artışların sürekliliğini sağlamak yönünde araştırmalar yapmakla görevlidir.
İklim Değişikliği ve Havza Yönetimi birimi, kurak bölgelerdeki tarımsal üretim riskini azaltmak için toprak rutubetinin yerinde muhafazasına yönelik yöntemler geliştirilmesi, toprak ve su kaynaklarının erozyon etkilerinden korumak için ekonomik, uygulanabilir ve kabul edilebilir toprak muhafaza yöntemlerinin belirlenmesi, havzalarda su kaynaklarının korumu ve sürdürülebilir kullanımını, iklim değişikliğinin toprak, su kaynaklarında ve bitkisel üretimde meydana getireceği muhtemel değişimleri belirlemek ve uygun adaptasyon önerileri geliştirmekle görevlidir.
Tarımsal Mekanizasyon ve Bilgi Teknolojileri birimi ise, hassas tarım teknikleri veya erken uyarı sistemleri ile bitki besleme ve zirai mücadelede etkinliği artırmak, hasat ve hasat sonrası ürün kayıplarını azaltacak araştırmalar yapmaktır.
Enstitü bünyesindeki Tarım Ekonomisi Bölümü ile, enstitü sorumluluk alanı içerisinde yer alan bölgede, üretimi yapılan tarımsal ürünlerin ekonomi biliminin temel ilkelerini kullanarak, bölgesel ve ülkesel düzeyde sosyal ve ekonomik araştırmalar yapmaktır. Bölgesel, ulusal ve uluslararası düzeyde özellikle bölgeyi ilgilendiren tarımsal ürünlerin ekonomik verileri ile iç ve dış pazarlardaki konjonktürü takip etmek bölüm faaliyet alanı içerisindedir. Bölgesel ve ulusal düzeyde tarımsal kaynakların rasyonel kullanımı, yönetimi ve tarımsal sorunların çözümü için değişen yapı ve koşullara göre araştırma ve yayım faaliyetleri düzenlemek, alanında bilim ve teknoloji gelişimine katkı sağlamak da bölümün görevleri arasındadır.
Enstitüde bitkisel araştırmalara ilave olarak arıcılık araştırmaları da yapılmaktadır. Arıcılıkta verimliliği arttıracak ıslah, yetiştirme ve üretim teknikleri üzerinde araştırmalar yapmak, arı ürünlerinde kalite ve verimlilik konularında çalışmalar yapmak, çalışma sahasında arıcılık sektörünün sorunlarına çözüm yolları araştırmak arıcılık bölümü tarafından yapılmaktadır. Enstitü, Akdeniz bölgesinde, araştırma çalışmaları yanında, arıcılık konularında ülkesel düzeyde eğitim veren ve ana arı üreten tek kuruluştur.
Kurum araştırma faaliyetlerine başladığından günümüze kadar meyvecilik, sebzecilik, süs bitkileri, toprak verimliliği, sulama, havza yönetimi, drenaj, arazi ıslahı, tarımsal mekanizasyon ve arıcılık konularında 413 adet araştırma sonuçlandır elde edilen bulguları Doğu Akdeniz Bölgesi çiftçileri başta olmak üzere tüm ülke çiftçilerinin hizmetine sunmuştur.
Enstitü tarafından bu güne kadar yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen Alata1 Sarımsağı; Alata 96 F1, Hülya F1, İnan 3363, Hayriye Biber; Sırıkayşe, Yerayşe, Alatayeşili14, Erdemli20, Tırtar8 ve Kızkalesi33 taze fasulye; Kesici18 ve Tunar16 marul ile Alatayeşili F1 ve Murat F1 kabak çeşitleri tescil ettirilmiştir. Yine meyvecilikte Türkiye’de ilk olarak melezleme ıslahı ile 5 adet erkenci kayısı çeşidi geliştirilmiş; Alatayıldızı, Dr. Kaşka, Şahinbey, Çağrıbey ve Çağataybey isimleriyle tescil ettirilmiştir. Ayrıca mutasyon ıslahı ile geliştirilen çekirdeksiz Alata, Gülşen ve Uzun ile erkenci Eylül kütdiken limon çeşitleri tescil edilmiştir. Bunun yanında seleksiyon ıslahı yoluyla Yediveren, Lamas, Enter ve Erdemli33 isimli dört adet limon, Toros Kırmızısı, Sarıca isimli iki adet mandarin ile Alata Grand Nain ve Alata Azmanı isimli iki adet muz çeşidi tescil ettirilmiştir. Sonuç olarak kurumumuz 35 meyve ve 15 sebze çeşidi tescil ettirmiştir.
Doğal flora ve faunası, doğal kumul alanları ve ekotonları ile biyoçeşitliliğin iyi bir örneğini oluşturduğundan “T.C. Kültür Bakanlığı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu” tarafından 09.10.2000 tarih ve 3877 sayılı karar ile “I. Derece Doğal Sit Alanı” olarak ilan edilmişti. 6 Ocak 2021 günü Resmi Gazetede yayınlanan 3360 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle “Alata Sahili Doğal Sit Alanının” koruma statüsünün yeniden değerlendirilmesi sonucunda sınır ve koordinatları belirlenen yaklaşık 84 dönümlük bölümü (83.884 m2) “kesin korunacak hassas alan” olarak tescil ve ilan edilmiştir.
| Çekirdeksiz |
